ఒక మంచి పాట.

కొన్ని పాటలకు ఒక నోస్టాల్జిక్ వాల్యూ ఉంటుంది. 

నాకు అలాంటి ఒక నోస్టాల్జిక్ వాల్యూ ఉన్న ఘజల్  "దీవారోంసే మిల్ కర్ రోనా". ఈ పాటని "పంకజ్ ఉధాస్"  గారు ఆలపించారు.

నేను విన్న తొలి ఘజల్స్ కాసెట్ పంకజ్ ఉధాస్ గారు పాడిన ఘజల్స్ కాసెట్టే. అందులో నాకు చాలా ఇష్టమైన ఘజల్ ఇది. "కైసర్ ఉల్ జాఫ్రీ"  కలం నుంచి జాలువారిన వేదనా భరితమైన ఘజల్. ఘజల్ స్వరూపం లో నే కొంత పెయిన్ ఉంటుంది అనుకుంటాను. (ఆ గోడల్ని పట్టుకుని ఏడవటాలు, పిచ్చివాళ్లు కావటాలూ, ఇడెక్కడి గోలే? కాస్త మంచివి, ఎవరన్నా అడిగితే పాడటానికి వీలుగా ఉండేవి "భావయామి గోపాలబాలం" లాంటి పాటలు వినొచ్చు కదా అని తిట్టేవాళ్లు కూడా ఇంట్లో. రోజంతా ఇంట్లో ఇదే మోగుతుంటే వాళ్ళకి మాత్రం విసుగు పుట్టదా? నాకు కొత్త కాబట్టి ఇంట్లో ఉన్నంత సేపూ ఈ కేసెట్టే వినేదాన్ని.)

ఘజల్స్ లో ఒక అందం ఉంటుంది, సౌకుమార్యం ఉంటుంది, ఒక వేదన ఉంటుంది, ఒక విరహం ఉంటుంది, ఒక ప్రేమోన్మాదం ఉంటుంది, ఒక రస ప్లావితమైన హృదయం ఉంటుంది. ఉర్దూ లోనూ, అరబిక్ లోనూ ప్రతి భావనకీ ఒక పదం ఉంటుంది అంటారు. నేను నెట్ లో మీనింగ్స్ వెతుకుతూ అర్ధం చేసుకోటానికి ప్రయత్నిస్తూ ఉంటాను. ఏనాటికైనా ఉర్దూ నేర్చుకుని ఘజల్స్ పూర్తిగా అర్ధం చేసుకోగలిగితే ఎంత బావుంటుందో....(ఇదో కాశ్మీరం...ఇంతకు ముందు నేను రాసిన కాశ్మీర తీరాలు లో లాగా...) 

పైన చెప్పిన ఘజల్ లో ఒక ఒంటరి తనము, మనసును కలచివేసే భావన ప్రవహిస్తుంటాయి. సింపుల్ గా, హాయిగా ఆలపించారు పంకజ్ ఉధాస్ గారు. 

http://www.youtube.com/watch?v=FE5IQvYeBt8

Deewaron se milkar rona achcha lagta hai
Hum bhi paagal ho jayenge aisa lagta hai

దీవారోంసే మిల్ కర్ రోనా  అచ్ఛా లగ్ తా  హై,

హామ్ భీ పాగల్ హోజాయేంగే ఐసా లగ్ తా హై.

Duniya bhar ki yadein humse milne aati hain
Shaam dhale iss soone ghar mein mela lagta hai
Hum bhi paagal ho jayenge aisa lagta hai
Deewaron se...

దునియా భర్ కే యాదేన్ హామ్ సె మిల్ నే ఆతీ హై 

షామ్ ఢలే ఇస్ సూనే ఘర్ మే మేలా లగ్ తా హై 

హామ్ భీ పాగల్ హోజాయేంగే  ఐసా లగ్ తా హై

Kitne dinon ke pyase honge yaron socho to
Shabnam ka qatra bhi jinko dariya lagta hai
Hum bhi paagal ho jayenge aisa lagta hai
Deewaron se...

కిత్ నే దినోంకే ప్యాసే హోంగే యారోన్ సోచో తో 

షబ్నమ్ కా కతరా భీ జిన్ కొ దరియా లగ్ తా హై 

హామ్ భీ పాగల్ హోజాయేంగే  ఐసా లగ్ తా హై

Kisko 'qaisar' patthar marun kaun paraya hai
Sheesh mahal mein ik-ik chehra apna lagta hai
Hum bhi paagal ho jayenge aisa lagta hai
Deewaron se...

కిస్ కో కైసర్ పత్తర్ మారూన్ కౌన్ పరాయా హై

షీష్ మహల్ మే ఇక్ ఇక్ చెహెరా అప్ నా లగ్ తా హై 

హామ్ భీ పాగల్ హోజాయేంగే  ఐసా లగ్ తా హై

విని మీరు కూడా ఆనందిస్తారని అనుకుంటున్నాను.

నాకు నచ్చిన సినిమా!! Still Walking(2008) Japan.

నాకు నచ్చిన సినిమా!!

సినిమా పేరు : స్టిల్ వాకింగ్ : 2008
భాష : జాపనీస్
డైరెక్టర్ : హిరోకాజు కొరీడా./ Hirokazu Koreeda.


ఈ సినిమా నేను చూసిన మొట్టమొదటి జపనీస్ సినిమా.

చాలా అందమైన సినిమా. సినిమాలో లొకేషన్స్ అద్భుతంగా ఉన్నాయి. ఆ చెట్లూ, ఆ పక్షుల కూజితాలూ,ఆ సముద్రం.... అసలు ఆ ప్రదేశం ఎంత అందంగా ఉందంటే, ఇలాంటి చోట మనం ఉంటే ఎంత బావుండునో కదా అనిపించేలా ఉంది.

మ్యూజిక్ ఎంత ఉండాలో అంత, తూకం వేసినట్టు అమర్చారు. ఇందులో వినిపించే పాట "Blue Lights of  Yokohama" చాలా హృద్యంగా వినిపిస్తుంది.

ఇక కథ చాలా సింపుల్ కథ. ఒక కుటుంబం, తల్లి తండ్రీ (కొంచం వయసు మళ్లిన), వాళ్ళ పిల్లలు ముగ్గురు - ఇద్దరు కొడుకులు (ఒక కొడుకు చనిపోయి ఉంటాడు), ఒక కూతురు, వాళ్ళ కుటుంబాలు. పిల్లలు తలిదండ్రుల దగ్గరికి వస్తారు, పెద్ద కొడుకు  మరణించిన రోజు అందరూ కలిసి అతనిని స్మరించుకోవాలీ, తమ రెస్పెక్ట్స్ పే చెయ్యాలి అని. రెండో కొడుకు ర్యోటో, తన భార్య (ఆమెకిది రెండో పెళ్లి, ఒక పదేళ్ళ కొడుకు ఉంటారు) తో వస్తాడు. వాళ్ళు తమని ఈ కుటుంబం స్వాగతిస్తుందా, లేదా  అన్న టెన్షన్ లో ఉంటారు. కూతురు చినమీ, భర్త ఇద్దరు పిల్లలు, అక్కడ ఆ ఇంట్లో ఒక పోర్షన్ తమకు ఇస్తే బావుండు అన్న ఆలోచనతో వస్తారు. భర్త ఆధిపత్యంలో జీవితాన్ని గడిపిన తల్లి. వీళ్ళ మధ్య కనబడీ కనబడకుండా టెన్షన్స్.

ప్రపంచంలో అన్నిచోట్లా (దేశ కాలమాన పరిస్థితులు ఏవైనా గానీ) ప్రతి కుటుంబంలో ఇవే టెన్షన్స్!!

నాకనిపిస్తుంది, మనమంతా మానవ సంబంధాల చట్రంలో ఒక్కటే...మన  సమస్యలన్నీ మౌలికంగా ఒక్కటే, కొద్దో గొప్పో తేడాతో. తండ్రీ కొడుకుల మధ్య దూరం, భార్యా భర్తల మధ్య కనిపించని దూరం, ఆశ, కోపం, నిస్పృహ, మమకారం, ప్రేమ, ద్వేషం. ..వీటి అన్నిటినీ అతి సహజంగా చూపించారు కొరిడా గారు.

చనిపోయిన కొడుకు గురించి కాకుండా బ్రతికున్న తమ గురించి ఆలోచించవచ్చుకదా అన్న ఆక్రోశం కూతురిది ఐతే, తనను పెద్దకొడుకుతో పోల్చి , కేవలం ఒక డాక్టర్ కానందుకు  అసలు ఎందుకూ పనికి రానివాడు అన్నట్టు ఎందుకు ట్రీట్ చెయ్యలీ అని రెండో కొడుకు బాధ. భర్త ఎవరితోనో సన్నిహితంగా ఉన్న సంగతి గమనించినా, తన బాధని మనసులోనే దాచుకుని మౌనం వహించిన తల్లి, ఆ విషయం తను ముసలివాడైయ్యాక తెలుసుకుని ఆశ్చర్యపడి, చలించే భర్త.....అన్నీ తెలిసినవే, విన్నవే, చూసినవే...కానీ అన్నీ చాలా సున్నితంగా తెరకి ఎక్కించిన తీరు మనల్ని గెలుచుకుంటుంది.


అంతే కాదు, ఇందులో మనకు జపనీస్ ఇళ్లూ, వాళ్ళ పద్దతులూ, వాళ్ళ  మర్యాదలూ పరిచయం ఆవుతాయి. భిన్నమైన మనుషులూ, వాతావరణాలూ, సంస్కృతులూ...చాలా ఇంటరెస్టింగ్ గా అనిపించింది చూస్తూ ఉంటే. ఇంకో కొత్త ప్రపంచపు ద్వారాలు కొద్దిగా తెరుచుకున్నట్టుగా అనిపించింది. ఒకప్పుడు ఒక పుస్తకం చదివి సమురాయ్ (జాపనీస్ యోధుల)  గురించి తెలుసుకుని ఆశ్చర్య పోయాను. అందుకే, ఒక మంచి పుస్తకం చదివినా, ఒక మంచి సినిమా చూసినా కొత్త విషయాలు తెలుసుకోవటం, మనుషుల్లోని కొత్త కోణాల్ని తెలుసుకోవటం జరుగుతుంది అని, అవి మన ఎదుగుదలకు ఎంతో ఉపకరిస్తాయని నేను అనుకుంటాను.

నాకు నచ్చింది ఈ సినిమా...

ముత్యపు చిప్పలూ... మట్టి గడ్డలూ....

ముత్యపు చిప్పలూ... మట్టి గడ్డలూ....

మొన్న పొద్దున్న ఏమైందంటే....

మొన్న పోద్దున్నా? అంతకు ముందు రోజా? నిన్నా??

వెన్, వాట్, వేర్???

మనసు ప్రశాంతంగా ఉన్నప్పుడు చక్కగా, సరదాగా ఇది రాయాలనుకున్నాను. అలా నియమాలు పెట్టుక్కూర్చుంటే పని తెమలదు అని అర్థమైపోయింది. ఇంత హడావుడి జీవితంలో సాగర సమీరాలూ, పిల్లన గ్రోవులూ, చల్లగాలులూ అనుకుంటే ఎలా....హౌ? ఆహ, జస్ట్ హౌ?? మనమే టైమ్ చేసుకోవాలి, దానంతట అది మనకి  దొరకదు..సో, నేనే ఈ సాయంత్రం టైమ్ ని పట్టుకుని నా లాప్ టాప్ లో బంధించి మొదలు పెట్టేశా...హమ్మా, నన్ను తప్పించుకుందామనే ?

ఇంతకీ పొద్దున్న ఏమైందంటే....ఏ రోజు అని అడక్కండి...ఇవాళ్టి పొద్దున్న అనే అనుకుందాం, ఏమంటారు??

సో, ఇవాళ్టి పొద్దున్న ఏమైందంటే......

పొద్దున్న భయం భయం గా కాఫీ తాగుతూ, వాకిటి తలుపు కేసి చూస్తూన్నా. భయం కాఫీ బాలేదేమోనని కాదు, తలుపు తెరిచి ఉంటే ఏ దొంగ వాడో వస్తాడనీ కాదు. ఆరు గంటలవుతోందే,  ఎక్కడా ఆ అడుగుల సవ్వడి? ఎక్కడ ఆ పద ధ్వని ఇంకా వినిపించదు?  చిన్ని కృష్ణుడి పాద ముద్రల్లా, ఆ అడుగు జాడలు మా ఇంటి ముంగిట ఇంకా పడవేం? వీనుల విందుగా, మనసుకు చల్లగా ఆ పద సవ్వడులు ఇంకా వినిపించవేం? నా మనసు  పరిపరి విధాల పోతోంది. వస్తుందా, రాదా? అమ్మో రాదేమో? రాకపోతే ఎలా? ప్లాన్ ఆఫ్ ఆక్షన్ ఏమిటి? డిసాస్స్టర్ రికవరీ ప్లాన్ మనసులో వేసేసుకుంటున్నా. ఉన్న టైమ్ మరి రెండున్నర గంటలే. సిక్స్ టు ఎయిట్ థర్టీ!!! ఇప్పుడు టైమ్ ఈజ్ వెరీ ప్రష్యస్. ఈవిడ ఇంకా రాలేదంటే?? సమాధానాలు దొరకని ప్రశ్నలు ముసురుకుంటున్నాయి.. నా ఎదురుచూపులకి  తోడుగా, మెల్లిగా కొంచం టెన్షన్ కూడా వచ్చి చేరుతోంది.

ఇంతకీ ఎవరావిడ అంటారా? వాట్ ఆన్ ఇన్నోసెంట్ క్వశ్చెన్ అననా? లేకపోతే వాట్ ఆన్ ఆరోగంట్ క్వశ్చెన్ అననా?లేకపోతే ఏమిటండీ ఆ ప్రశ్న?

ఎవరావిడా? ఆవిడ ఎవరా?? అసలు అదేం ప్రశ్న???

హు, ఇలాంటి టైమ్ లో ఇలాంటి ప్రశ్నలు వేస్తే పిచ్చి కోపం వచ్చేస్తుంది నాకు. అసలు మా  స్త్రీ జాతి కన్నీటిని, కష్టాల్ని తెలుసుకునే వాళ్ళు లేకనే, ఆ కష్టాలు తీర్చే వాళ్ళు లేకనే ప్రపంచం ఇలాగవుతోంది. ఈ టైమ్ లో స్త్రీ వాదం అంతా గిర గిరా బుర్రలో తిరుగుతుంది నాకు. పౌరుషం కూడా వస్తుంది. ప్రపంచాన్ని, పురుష జాతిని ప్రశ్నించేందుకు ఈటెల్లాంటి ప్రశ్నలు రెడీ అయిపోతుంటాయి బుర్రలో. బట్ దిస్ ఈజ్ నాట్ ద టైమ్ టు టాక్ అబౌట్ అల్ దిస్. సో, బాక్ టు ద పాయింట్, ఎవరావిడ అంటారా?

పొద్దున్న ఆరింటికి, ఏ తెలుగింటి ఆడబడుచైనా ఎవరి కోసం బెంగెట్టుకుంటుంది???  మొగుడికి  కాఫీ ఇవ్వాలనో, అత్తగారికి బూస్ట్ ఇద్దామనో, పిల్లలకి కాంప్లాన్ ఇద్దామనో ఆలోచించే టైమ్ అది. కానీ వీటిని దాటి ఇల్లాలు మనసు కల్లోల పడుతోందంటే, ఆలోచిస్తోందంటే ఏమిటి అర్థం? ఈ బూస్ట్ కాఫీల గురించీ.. లంచ్ గట్రా గురించీ... వీటన్నిటి గురించి నేను (ఆ మాట కొస్తే ఏ ఇల్లాలైనా సరే)  ప్రశాంతంగా ఆలోచించాలంటే, ఆవిడ, ఆ మహా ఇల్లాలు ఇంట అడుగు పెట్టాల్సిందే!! ఆవిడ నిండు చందమామలా ఇంట అడుగుపెడితే సరి! రవితేజ అదేదో సినిమాలో అన్నట్టు గలగలలాడుతూ లచిందేవి వచ్చినట్టుండదూ? అక్కడ లచిందేవి మబ్బుల్లోంచి వస్తే, మా లచిందేవి లిఫ్ట్ లో వస్తుంది అంతే తేడా..హి హి!!

ఇంకా అర్థం కాలా? ఆవిడెవరో? ఆవిడ ఆవిడే! ఆవిడకి మరెవరూ సాటి రారు. అందరూ గుర్తించిన నిత్య సత్యం ఇది. ఆవిడ వస్తే, ఇల్లూ, ఇల్లాలూ, ఇంట్లో అందరూ కళకళ లాడుతూ ఉంటారు, రాకపోతే వెల వెల బోతారు. ఆవిడ ఎప్పుడైనా ఇంటికి రావొచ్చు, ఎపుడైనా పోవచ్చు. పరోక్షంగా ఇంటిమీద ఓ అధికారం సంపాదించుకున్న ఆవిడ - ఆవిడ ఎప్పుడొస్తే అప్పుడు, ఎంత చేస్తే అంతా....ఇంకా అర్ధం కాలేదా?? వామ్మో, మీరెవరో అమెరికా వాసులు అయ్యుంటారు. అందుకే మీకు అర్ధం అయ్యుండదు. ఇక్కడివాళ్ళకి ఎప్పుడో అర్ధమై పోయి ఉంటుంది. ఎనీవేస్ చెప్పేస్తున్నా, అదేనండీ బాబూ ఆవిడెవరో చెప్పేస్తున్నా.., సరే సరే, ఒకే ఒకే, అంత ఉత్కంఠ ఎందుకు? చెప్తున్నాగా, ఆవిడే....మా పనిమనిషి, ఆవిడ గురించే ఇందాకటి నుంచి  చెప్తుంటా!!!

భలేవారే, సూర్యుడు పొడవక పోయినా పరవాలేదు, ఆవిడ రాకపోతే నాకంతా చీకటే.....”జీనా యహా మర్ నా యహా” అనో “ఇస్ కోహి జీనా కేహెతే హైతో, యూ హీ జీలెంగే, ఉఫ్ న కరెంగే, లబ్ సీలెంగే, ఆంసూ పీలెంగే..” అని హిందీ పాటలు పాడుకుంటూనో, “మనసున కెన్నో మార్గాలు, కనులకు ఎన్నో స్వప్నాలు, ఎవరొస్తారో, ఎవరుంటారో, ఎమౌనో మన కలలూ”, అని తెలుగు విషాద గీతాలు పాడుకుంటూనో  సింక్ దగ్గర గిన్నెలు తోముకుంటూ దినచర్య మొదలుపెట్టాలి. నాకది అస్సలు ఇష్టంలేదు స్మీ....

నా నోములు ఫలించి ఆవిడ వచ్చేస్తుంది....6.30. ఇంకా ఆశ వీడలేదు నేను. కాకపోతే అవసరమైన నాలుగు గిన్నెలూ కడిగి కుకర్ స్టవ్ మీదకి ఎక్కించి వంట పనిలోకి దిగిపోయాను. ఇప్పటికే ఎదురుచూపుతో కొంత టైమ్ వేస్ట్ అయ్యింది. చెప్పాగా ఇప్పుడు టైమ్ ఈజ్ వెరీ ప్రష్యస్. ఒక రోజుకి సరిపడే పనులు రెండు గంటల్లో చెయ్యాలి కదా..మనదంతా జెట్ స్పీడ్. అంతా చక చకా అయిపోవాల్సిందే (యు హవ్ టు ఫినిష్, యు డోంట్ హవ్ ఎ ఛాయిస్ దేర్, అని కూడా మనం దీన్ని తర్జమా చేసుకోవచ్చు).  

పేపర్ చదువుతూ క్రీగంట నన్ను గమనిస్తున్నారు శ్రీవారు. ఆ చూపులను నేనూ గమనించాను. అందులో రెండో విడత కాఫీ ఆడిగే సమయమిదేనా, అడగొచ్చా, కూడదా అన్న మీమాంస కించిత్తు  కనిపిస్తోంది. నేనేమన్నా ఆ చూపు లోని భావాన్ని అర్ధం చేసుకుంటనేమోనని, అడక్కుండానే ఓ కప్పు చిక్కటి ఫిల్టర్ కాఫీ పట్టుకొస్తానేమోనని ఆయన దురాశ. మా ఆయన కాఫీ గత ప్రాణి అని తెలిసిన అత్తయ్య ఆయన అవస్థ గ్రహించి, వంటింట్లో నా నడకలోని స్పీడూ, పనిలో తొందరతో కూడిన విసురూ కూడా గ్రహించి, “ఇలాంటి టైమ్ లో కాఫీ అడుగుతే, విడాకులు ఇస్తానంటుంది అదేదో సినిమాలో, ఊరుకో, ఇది రెండో కాఫీ అడిగే టైమ్ కాదు” అని చప్పరించేశారు, మనవడికి తో పాటూ తానూ బూస్ట్ చప్పరిస్తూ. వాళ్ళిద్దరికీ తెలుసు, టైమ్ కి ఓ నిమిషం అటు ఇటూగా నేను ఎలాగూ కాఫీ ఇచ్చేస్తాననిన్నీ, అది నా వీక్నెస్ అనిన్నీ!!!

వంట అల్మోస్ట్ అయిపోయింది. పిల్లవెధవ స్కూల్ బాగ్ సర్దాలీ, అందరికీ లంచ్ బాగ్గులు సర్దాలి, నేను ఆఫీస్ కి ఏ డ్రెస్ వేసుకోవాలో చూసుకోవాలి, అత్తయ్యకి గోధుమ రవ ఉప్మా చేసిపెట్టాలి. టైమ్ 7.30 అవుతోంది. ఇంకో గంటలో వీడి స్కూల్ బస్సు వచ్చేస్తుంది...హడావుడిగా ఉంది...హైరానగా ఉంది...(బై ద వే, సెకండ్ కాఫీ ఎప్పుడో డెలివర్డ్)!! ఇంట్లో మార్నింగ్ డెడ్ లైన్స్ మీట్ అవటం, ప్రాజెక్ట్ డెడ్ లైన్స్ మీట్ అవటం కన్నా కష్టం. అక్కడ ఫోకస్ ఒక ప్రాబ్లం మీదే. ఇక్కడ అలాక్కాదే..మల్టీ టాస్కింగ్ ఆయే!!! ఇంత హడావుడిలోను అనుకున్న పాటలు, విషాద గీతాలు మర్చిపోయి నాకు తెలీకుండానే భానుమతి గారు పాడిన “ఎందుకే నీకింత తొందరా” హమ్ చేసుకుంటూ, ఆ పాట తాలూకు ఉత్సాహం నాకు తెలీకుండానే ఫీల్ అవుతూ, ఉత్సాహంగా పని చేసేసుకుంటున్నాను “ఆ తోట, ఆ తోపు, ఆకుపచ్చని గూడు, ఆ వంక నెలవంక అన్నీ ఉన్నాయిలే” అనటంలో ఎంత పాసిటీవ్ ఫీలింగ్ ఉందో? ఎన్నిసార్లు అనుకున్నా ఓ అద్భుతమైన అనుభూతి కలుగుతుంది. ఇంత హడావిడిలో ఈ కళా పోషణ ఏంటి అంటారా? ఏం చేస్తాం, కవి గార్ని, కంపోసర్ని,గాయనిని అనాలి...ఇంత అద్భుతమైన పాట ఇచ్చినందుకు. మధ్య నన్ను ఆడిపోసుకోటం ఎందుకు? “మేరా దిల్, మచల్ గయా తో, మేరా క్యా కుసూర్ హై??” (రఫీ పాట గుర్తొచ్చిందా? “ఆప్ కీ హాసిన్ రుఖ్ పే, ఆజ నయ నూర్ హై” సూపర్బ్ సాంగ్ అది!!! .....పిడకల వేట!!!)

అసలు ఇలా హమ్ చేసుకుంటూ పనిచేసుకుంటే పని చాలా ఉల్లాసంగా చేసుకుంటాం. పని కూడా చులాగ్గా అయిపోయిన్నట్టు ఉంటుంది. ఇది నేను కనిపెట్టిన సత్యం ప్లస్ నేను వాడే చిట్కా కూడా!! అయితే మనం గట్టిగా గొంతెత్తి పాడి ఇంట్లో హర్మనీని దెబ్బతీయకూడదు సుమీ. సుతి మెత్తగా హామ్ చేసుకోవాలి అంతే. మన గొంతు మనకి వినిపిస్తే చాలు. పాట పాడుతూ పరిసరాల్ని మర్చిపోయి గొంతెత్తి పాడితే జరిగే ప్రమాదాలకి పూర్తిగా మనదే బాధ్యత కాబట్టి మనం జాగ్రత్తగా గొంతుని అదుపులో పెట్టుకోవాలి... ఇది థంబ్ రూల్! లేకపోతే(దాష్టికపు మనుషులు ఇంట్లో ఉంటే), ఇంట్లో యుద్దాలు జరగొచ్చు, పిల్లలు భయపడొచ్చు, పసిపిల్లలు చెప్పుకోలేక గుక్కపట్టి ఏడవ వచ్చు..కొండొకచో పక్కింటి వాళ్ళూ మనపై దాడికి దిగవచ్చు...కాబట్టి, ఇంట్లో వారి ఆరోగ్య, శాంతి భద్రతల దృష్ట్యా మన జాగ్రత్తలో మనం ఉండాలి.

ఇంతలో(టైమ్ ఎనిమిది గంటలవుతోంది) కంచు కంఠం తో “వచ్చేశానమ్మగోరూ కాసింత ఆలీసం అయిపోనాది” అంటూ రైట్ రాయల్ గా మా లచిందేవి వచ్చేసింది. మా పనమ్మాయి పేరు అదే. నా మొహం కలువపువ్వులా విచ్చుకుంది...అమ్మయ్య,  సాయంత్రం ఆఫీసు నుంచి వచ్చాక ఇల్లు చిమ్మి, తుడిచి, (బట్టలుతకడం పోస్ట్ పోన్ చెయ్యొచ్చు) గిన్నెలు చచ్చినట్టు తోముకోవాలే అని బెంగ పెట్టుకున్న నాకు మినిమమ్ గా కావల్సిన గిన్నెలు తోముకునే పనితో తెమిలిపోయింది అన్న సంతోషంతో. “సంతోషమేల సంగీతమేల పొంగి పోరలేను మనసీవేళా” అని పాడుకుంటూ కమ్మటి కాఫీ మూడో విడత మా ఆయనకి ఇచ్చేశాను..బోనస్గా !!! ఇల్లంతా నా నవ్వులతో కలిసి నవ్వుల పువ్వులే....

అత్తయ్య నేను కష్టపడ్డానని (మరి వంటకి కావల్సిన గిన్నెలు తోముకున్నాను కదా), మా ఇద్దరికీ లంచ్ పాక్ చేసి పెట్టారు. ఝామ్మని బైక్లో మా వారితో  కలిసి ఆఫీసుకు వెళ్తునప్పుడు మావారు నాకు కాంప్లిమెంట్ కూడా ఇచ్చారు,  “పాపం ఇవాళ నీకు పనిఎక్కువైంది రాజీ” అని. లచిందేవి రావటం ఒక అదృష్టమైతే, నేను కష్టపడ్డాను అని గుర్తెరిగి లంచ్ పాక్ చేసిన అత్తయ్య, ఇవాళ బస్లో వద్దు నేను దింపుతాను నిన్ను అని మరీ, ఆఫీస్ దగ్గర దింపి కష్టాన్ని పంచుకున్న శ్రీవారూ...

ఇప్పుడిలా తాపీగా కూర్చుని పొద్దుటి గురించి ఆలోచిస్తేనాకు చాలా సంతోషంగా అనిపించింది. లచిందేవి రాలేదన్న చిరాకు, ఆ చిరాకులో, ఇన్ని పనులెలా అన్న టెన్షన్…అన్నీ తుడిచేశారు వీళ్ళిద్దరు...తమకు తోచిన సహాయాన్ని అందించి. ప్రతిరోజూ జరిగే సంఘటనలే. కోపాలూ, తాపాలు, విసుగులూ విసుర్లూ, మట్టిగడ్డల్లా ఏరేసి, ముత్యాల్లాంటి మనసుల్ని గుర్తెరగటమే కదా జీవితం!!!

నాకు నచ్చిన కొటేషన్స్!!!

నాకు నచ్చిన కొటేషన్స్!!!

నాకు నచ్చిన కొటేషన్స్!!!

నాకు నచ్చిన కొటేషన్స్!!!

స్వేచ్ఛ- కాశ్మీర తీరాలు!!!

ఎక్కడుంది స్వేచ్ఛ?? ఎక్కడ వెతకాలి? ఎప్పుడూ వెతుకుతూ ఉండే స్వేచ్ఛ...అందరూ వెతికే స్వేచ్ఛ...అందరికీ కావల్సిన స్వేచ్ఛ...ఎక్కడుంటుంది? ఏంటీ స్వేచ్ఛ? ఎందుకు మనమందరం ఈ స్వేచ్ఛ కోసం ఇంతలా వెతుకుతాం?

జీవితంలో ఎప్పుడో ఒకసారైనా ఈ స్వేచ్ఛ గురించి తపన పడకుండా ఎవ్వరూ ఉండరనుకుంటాను. ప్రతి వ్యక్తికీ ఒక చట్రం ఉంటుంది. తనకు తను ఏర్పరుచుకున్న చట్రం. పుట్టుక నుంచి చివరి ఊపిరి వరకు ఒక మాప్ గీసుకుని పయనం సాగిస్తున్నట్టు. ఎవరో మనకు దిశా నిర్దేశం చేసేసి, ప్రయాణపు టికెట్లు కొనేసి, బండి ఎక్కించి....ఇక్కడ దిగిపో అన్నట్టు. మధ్యలో వేరుశనగ పప్పులు, బజ్జీలు, సమోసాలు, నీళ్ళు, కాఫీ, టీ, కూల్ డ్రింక్స్...భోజనం, నిద్ర....తోటి ప్రయాణికులతో మాటలు....దిగబెట్టే వారి దిగుళ్లు, గమ్యం గురించిన ఆందోళన, సంతోషం, భయం, ఆత్రం, మన వాళ్ళని వదిలి వెళ్తున్న బెంగ, మన సామాన్ల గురించి జాగర్త, ఎవరూ దొంగలించకుండా చైన్లు వెయ్యటం, తోటి ప్రయాణికులతో కబుర్లు, కాట్లాట్లు, చిరాకులు, ఆనందాలూ....అన్నీ ఎవరో నిర్దేశించినట్టు!!

గమ్యం వచ్చాక రైలు ప్రయాణం ఒక మెమరీ మాత్రమే, ఆదేలాంటి అనుభూతిని పంచినా!!!  మన జీవితం కూడా అంతేనా???

ఈ ప్రయాణంలో పడి, ఒక గమ్యం పట్టుకుని గుడ్డిగా వెళ్లిపోతూ...ఎప్పుడో ఒకసారి  ఉన్నట్టుండి ఒక ఆత్మావలోకనంలో పడిపోయి, ”నేను చెన్నై ఎక్స్ప్రెస్ ఎందుకు ఎక్కాలీ? నాకు అసలు కాశ్మీర్ వెళ్లాలని ఉంటే?” అనుకుంటాం... మళ్ళీ, “సర్లే ఏదో ఒకటి ఎక్కేసాం కదా, సర్దుకుని వెళ్లిపోదాం. కాశ్మీర్ సంగతి మళ్ళీ చూద్దాం అనుకుంటాం”. ఆ చూడటం మళ్ళీ జరుగుతుందో లేదో తెలీదు.

మనసులో మాత్రం అప్పుడప్పుడూ కాశ్మీరం నిద్ర లేస్తూ ఉంటుంది. అలా మనసులో మెరిసే  కాశ్మీరాలే - పుస్తకాలు చదవటాలూ, వీణ నేర్చుకోవటాలు, క్రికెట్ ఆడటాలూ - ఇంకా ఇలాంటివే ఏవో, మన ఇష్టాలు, మనసుకి నచ్చిన పనులు. అన్నీ పిచ్చి ఆశల్లా, పిల్లవేషాల్లా మిగిలిపోయిన సుందర స్వప్నాలు. సుందర స్వప్నాలు కాబట్టే వీటిని కాశ్మీర తీరాలు అంటున్నాను!! ఈ స్వప్నాలు నిజం కావాలంటే మనం మనలా ఉండగల స్వేచ్ఛ కావాలి, తెగువ కావాలి....మన జీవితం పట్ల ఒక అవగాహనా సంతృప్తీ కావాలి...ఇవన్ని పరుగు పందెంలో ఉన్న మనకు అర్ధం కావటానికి సమయం పడుతుంది. చదువు, ఉద్యోగం....

చూస్తూ ఉండగానే పిల్లలూ, పాల డబ్బాలూ, పెద్దవాళ్ళైన తలిదండ్రులూ, సోదర సోదరీ బంధాలూ, ప్రేమలూ, తెగుళ్లూ, ఆవేశ కావేశాలు, పిల్లల చదువులూ, వాళ్ళ అమెరికా చదువులూ, ప్రయాణాలూ, దానికి కావల్సిన డబ్బూ దస్కం సమకూర్చుకోటాలూ,  ఆస్తులు సమకూర్చుకోటాలూ, బంగారాలూ, ఇళ్లూ కొనే ఝంఝాటాలూ, కొత్త కొడళ్లూ, అల్లుళ్లూ, మనమలూ మనమరాళ్ళు, ఎడతెగకుండా బాధ్యతలూ, భార్య భర్త సర్దుకు పోటాలూ, ప్రేమలు పంచుకోటాలూ, చిరాకులూ, అనారోగ్యాలూ, ఆనందాలూ.....ఒక ప్రవాహంలో పడి వెళ్లిపోతుంటాం...మధ్య మధ్య ఏదో గుర్తొస్తూ ఆగిపోతుంటుంది...ఏదో ఒక చిన్న కలవరం, ఏదో గుర్తుకు రాబోతున్నట్టు, మసక మసకగా మనసుని తాకుతూ, పలకరిస్తూ, పలవరిస్తున్నట్టు, నన్ను చూడూ, నాగురించి ఆలోచించూ, పట్టించుకో అన్నట్టు, అదేంటో తెలుసుకునే తీరికా ఓపికా రెండూ మనకు ఉండవు..మనం, మనకి మనమే నిర్దేశించుకున్న పరుగు పందెంలో, ఇంకొకరితో పోల్చితే మనం ఎక్కడున్నాం అనే లెక్కల్లో మునిగితేలుతూ ఉంటాం....కాలం కదలి పోతూ ఉంటుంది.....

ఉన్నట్టుండి ఒక రోజు మనకు, మన మనసుకు కొంచం తీరిక దొరుకుతుంది....నా కాశ్మీరం ఏది??? అన్న ప్రశ్న మళ్ళీ గుర్తొస్తుంది.

అసలేమిటీ కాశ్మీరం? అనుకుంటాం .

ఈ కాశ్మీరమే మనం వదిలేసిన స్వేచ్ఛ!!  అని గుర్తుకు వస్తుంది.

 “నేను ఏదో చేద్దామనుకున్నాను, బట్ ఐ నెవర్ హాడ్ దట్ ఫ్రీడం”!  ఇది మనకు తరుచూ వినిపించే మాట.  బయటకు చెప్పినా చెప్పక పోయినా ప్రతి వ్యక్తీ, ఏదో ఒక పరిస్థితిలో తనలో తను అనుకునే మాట. మనం చెయ్యాలని తపనపడి చేయలేక వదిలేసిన పనుల సమాహారమే ఈ కాశ్మీరం! అనేకానేక కళల పట్ల ఎంతో మక్కువ ఉన్నా వీటికి సంబంధం లేని ఉద్యోగాలు చేసుకుంటూ బ్రతుకు నెట్టుకొస్తున్న సగటు జీవితాలు, సంపాదనే ధ్యేయంగా చదువులు , డాలర్ల వేటలో ఉద్యోగాలూ, అంతగా డాలర్లు సంపాదించలేకపోతే ఏదో ఒక ఉద్యోగం.....వృత్తికీ ప్రవృత్తికీ సంబంధం లేని జీవితాలు.....చాలామటుకు.

మన నిజ స్వరూపం ఆ స్వేచ్ఛ కాబట్టే మనల్ని, మన మనసుల్ని, ఆలోచనల్ని ఈ కాశ్మీరం వదిలిపెట్టదు. ఒక అందమైన ఊహా చిత్రంలా మనల్ని ఊరిస్తూ ఉంటుంది. మనం అనుకున్నది చేసేవరకూ, లేక పూర్తిగా మనల్ని మనం అర్ధం చేసుకునే వరకూ మనల్ని ఇది వదిలిపెట్టదు. అసంతృప్తిగా మారి వేధిస్తుందో, మరపు పొరల వెనక నిలిచి మనకేం కావాలో మనకే తెలియకుండా చేస్తుందో...అది వ్యక్తిత్వపు ఎదుగుదలని బట్టి ఉంటుంది.

 స్వేచ్ఛ చాలా విస్తృత పరిధి ఉన్న పదం...నేను కేవలం ఒక చిన్న సమస్య గురించి ప్రస్తావించాను ఇక్కడ. ఇష్టమైన పద్ధతిలో మనసుకు నచ్చిన పద్ధతిలో (ఇంకొకరికి, సమాజానికీ  హాని కలిగించకుండా) బ్రతకలేకపోవటమే స్వేచ్ఛని కోల్పోవటం. డబ్బు సంపాదన చాలా ముఖ్యం కానీ అస్తిత్వాన్ని మిగుల్చుకోటం ఇంకా ముఖ్యం, ఆనందాన్ని మిగిల్చుకోటం మరీ మరీ ముఖ్యం.

ఇవన్నీ మనం పొందాలంటే స్వేచ్ఛ కావాలి, మనకు మనం వేసుకున్న ప్రాక్టికల్ శృంఖలాలనుంచి స్వేచ్ఛ, మన మనసుకు మనం వేసుకునీ పూసుకున్న ఆలోచనలనుంచి స్వేచ్ఛ, ఎవరికోసమో, ఎవరిలాగానో బ్రతకటం నుంచి స్వేచ్ఛ, మనకు మన మనసుకూ నచ్చినట్టుగా ఉండటానికి కావల్సిన ధైర్యం - స్వేచ్ఛ!! 

మన మనసుకు నచ్చిన పనులు, మనకి ఆనందాన్ని ఇచ్చే పనులు – అది ఓ పుస్తకం చదవటమో, ఒక మంచి సినిమా చూడటమో, ఒక మంచి పాట వినటమో, ఒక మంచి పెయింటింగ్ వెయ్యటమో....మనకూ అంటూ ఒక వ్యాపకం.... మనకు మనం ఏర్పరుచుకుంటూ, పిల్లలకూ నేర్పిస్తూ జీవితాన్ని అనుభూతించటం ఎంతైనా అవసరం.

మన మనసులో  దాక్కున్న కాశ్మీరాలకు ఊపిరిపొయ్యటం మన పట్ల మనకు ఉన్న బాధ్యత!!

మన మనసు హాయిగా స్వేచ్ఛగా చిర్నవ్వు నవ్వేలా చేయటం మన పట్ల మనకున్న బాధ్యత!!

జీవితాన్ని అనుభూతించటం, ఆనందంగా బ్రతకటం మన పట్ల మనుకున్న బాధ్యత!!

ఏమంటారు?

నేను నేనులో లేను...

అప్పుడెప్పుడో తుషార బిందువులో -

సప్త వర్ణాలై, ఇంద్ర ధనసులోకి విరిగిన

తొలి సూర్య కిరణపు లేలేత వెలుగులో,

ఒక వెలుతురు తునకనైపోయాను.....

ఒక వర్ణాంశమై కలసిపోయాను...

ఇప్పుడు నేను నేనుగా లేను...

నేను నేనులో లేను!!!

నాకు నచ్చిన కొటేషన్స్!!

నాకు నచ్చిన కొటేషన్స్!!

రుబాయత్ ఒమర్ ఖయ్యాం!!!!

ఒమర్ ఖయ్యాం!!!!

చాలా మందికి తెలిసిన పేరు.

ఆయన రాసిన రుబాయత్ ల గురించి కూడా చాలా మందికి తెలుసు.

అందులోనూ ఆయన, జీవితాన్ని ఆనందించు అని నినదించిన విషయం

అందరికీ సుపరిచితమే!

వికీపీడియా నుంచి ఆయన చిత్రం:

 

ఒమర్ ఖయ్యాం రాసిన రుబాయత్ ల గురించి వినని వారు ఉండరేమో. అంతగా ప్రాచుర్యాన్ని పొందాయి అవి. నాలుగు పంక్తుల కవితలు ఇవి. అరబిక్ భాషలో రుబాయీ అంటే రెండు వాక్యాల లేక పంక్తుల కవిత, ఒక్కొక్క వాక్యనికీ రెండు భాగాలు ఉంటాయట. అంటే ఒక నాలుగు పంక్తుల కవిత, ఇంగ్లీష్ లో “quatrains” రూపంలో రచింపబడ్డవే ఈ రుబాయత్ లు. వీటిని ఇంగ్లీష్ పాఠక లోకానికి పరిచయం చేసిన ఘనత “ఎడ్వర్డ్ ఫిట్జ్ గెరాల్డ్” అనే రచయితకు దక్కుతుంది. 

నాకు నచ్చిన కొన్ని రుబాయత్ ల గురించి నాకు అర్ధమైనట్టు, నాకు తెలిసినట్టు రాస్తున్నాను. నేను ఇక్కడ ఉపయోగించిన రుబాయత్ లు ఎడ్వర్డ్ ఫిట్జ్ గెరాల్డ్ గారు తర్జుమా చేసినవి. ఈ రుబాయత్ లను ఇంగ్లీష్ లోకి చాలా మంది అనువదించరేమో కూడా.  ఇది సాధికారికంగా రాస్తున్న విశ్లేషణ కాదు, మనసుకు హత్తుకున్న కొన్ని పారిజాతాలను పరిచయం చేయటమే ముఖ్య ఉద్దేశం!!

ఒమర్ ఖయ్యాం కవితలలో అందం, భావుకత, సున్నితత్వం, జీవితం పట్ల మమకారం, ప్రేమ, ఎంతగా ప్రవహిస్తూ ఉంటుందో, అంతే నిండుగా, అంతర్లీనంగా, జీవితంలో ఏదీ శాశ్వతం కాదన్న వేదాంత ధోరణి, జీవితం పట్ల, అస్తిత్వం పట్ల ఆయనకున్న అపేక్ష అంత హాయిగానూ కనబడుతుంది.

ఒక మనిషిగా ఈ క్షణాన్ని అనుభవించటం ఎంత ముఖ్యమో, మనిషిగా బ్రతకటం ఇంకా ముఖ్యం, మనం ఎమీటో  తెలుసుకోటం ముఖ్యం, “శీతోష్ణ సమ సుఖదుఃఖేషు” అని తెలుసుకుని ఉండటం మానవాళికి అత్యంత అవసరం అని చెప్పకనే చెప్తునట్టు మనలోకి, మనసుల్లోకి, ప్రవహిస్తాయి ఆయన రుబాయత్ లు.

“A Book of Verses underneath the Bough,

A jug of Wine, a Loaf of Bread – and Thou

 Beside me singing in the wilderness-

O, Wilderness were Paradise enow!”

జీవితాన్ని ఆనందించటం అంటే ఇదేనేమో అన్నంత భావుకత మనకు ఇక్కడ కనిపిస్తుంది.

ఓ పూతావి కింద, చేతిలో ఓ పుస్తకం, చెంతనే ఒక జగ్ ఆఫ్ వైన్, ఒక బ్రెడ్ లోఫ్, నిర్జనారణ్య ప్రశాంతతలో సంగీతాన్ని ఆలపిస్తూ నువ్వు, ఇదే కదా స్వర్గం...అనటంలో ఎంత అందం కనపడుతుందో...

“The Worldly Hope men set their Hearts upon

Turns Ashes - or it prospers; and anon,

Like Snow upon the Desert’s dusty Face

Lighting a little Hour or two - is gone”

అనటంలోనూ అంతే భావుకత తొణికిసలాడుతుంది. ఐహిక ఆశలు పెట్టుకున్న మనుషులు,

వారి హృదయాలను ఏ కోరికలపై లగ్నం చేశారో, అవి సాధించవచ్చు- సాధించ లేకపోవచ్చు.

సాధించినా సాధించకపోయినా ఎడారిలోని ఇసుక మీద మెరిసే హిమ శకలం ఒక గంటా రెండు గంటలకు మించి ఉండనట్టు, మనం జీవితంలో సాధించినవీ, సాధించనివీ అన్నీ కరిగిపోతాయి!!! ఎంత అందంగా చెప్పారు “like snow upon the deserts dusty face lighting a little hour or two”….ఇది చదివితే గమ్యం ఏర్పరుచుకోటం తప్పుకాదు, గమ్యం కోసం అనవసర తాపత్రయం, సాధించానని గర్వం, సాధించలేదని నిస్పృహ లేకుండా.. ముందుకు వెళ్ళాలి అనిపిస్తుంది, ఎందుకంటే గమ్యం కూడా శాశ్వతం కాదు కదా? ఆ స్ఫురణ, ఒక ఈక్వానిమిటి మనిషికి ఎంత అవసరమో చాలా అందంగా చెప్పారు కదా అనిపిస్తుంది.

అలాగే,

“Think, in this batter’d Caravanserai

Whose Doorways are alternate Night and Day,

How Sultan after Sultan with his Pomp

Abode his Hour or two, and went his way.”

Caravanserai  అంటే ఒకప్పుడు ఎడారిలో ఉండే ఒక హోటల్ / సత్రం /లాంటిది అనుకోవచ్చు. చుట్టూ కట్టడాలు  ఉంటే, మధ్యలో ఓపెన్ ప్లేస్ ఉండేదిట. గుంపులుగా వచ్చే బాటసారులు (కారవాన్స్)  అక్కడ విడిది చేసి, అన్న పానాదుల తరవాత విశ్రాంతి తీసుకుని ముందుకు సాగేవారని అంటారు.

ఈ ప్రపంచం, అలాంటి ఒక విడిది ఐతే, ఇక్కడ ఉదయం, రాత్రి అనేవి తలుపులు. ఇక్కడ  సుల్తాన్ తరవాత సుల్తాన్ , తన సామ్రాజ్యాల్ని.  తన సంపదనీ, తన గ్లోరీనీ ..అన్నిటినీ ఒక గంటా రెండు గంటలు (ఇక్కడ గంట అన్నది జీవిత కాలం) అనుభవించి వెళ్ళిపోతాడు!!! ఏదీ శాశ్వతం కాదు ఈ ఎడారి ప్రయాణంలో ...అని ఎంత సున్నితంగా చెప్పారు?

“Tis all a Chequer-board of Nights and Days

Where Destiny with Men for Pieces plays:

Hither and thither moves, and mates, and slays,

And one by one back in the Closet lays,”

ఆయన రుబాయత్ లలో చాలా ప్రముఖమైనది:

“The Moving Finger writes; and, having writ,

Moves on; not all thy Piety nor Wit

Shall lure it back to cancel half a Line,

Nor all thy Tears wash out a Word of it.”

పై రెండిట్లోనూ ఒక నిర్వేదం, ఒక సరెండర్ కనిపిస్తుంది. రమణ మహర్షి చెప్పినట్టు, జరిగేది జరక్క మానదు.. “Whatever is destined not to happen will not happen, try as you may. Whatever is destined to happen will happen, do what you may to prevent it. This is certain. The best course, therefore, is to remain silent.”  ఇలాంటి ఒక భావన మనకు పై పంక్తుల్లో కనిపిస్తుంది.

ఇలాంటి రస గుళికలు ఎన్నో ఈ రుబాయత్ లలో.  ఆయన పెర్షియన్ భాషలో ఇంకా అద్భుతమైన రచనలు చేశారని అంటారు. అవి ఇంగ్లీష్ లోకి తర్జమా అయ్యాయో లేదో తెలీదు. ఈ రుబాయత్ లలో నాకు చాలా చాలా ఇష్టమైన కుజా నామ “kuza nama” గురించి మరోసారి!!!

ఇక్కడ సరదాగా ఒమర్ ఖయ్యాం గురించి కొన్ని విషయాలు చెప్పుకోవాలి. ఆయన రుబాయత్ ల గురించి ప్రపంచానికి తెలిసినంతగా, మిగితా సంగతులు తెలియవు. ఆయన గురించి ఎక్కువగా తెలియనిది , ఆయన గణితంలో పండితుడనీ, ఒక సైంటిస్ట్ అనీ!! గణితంలో ఆయన రాసిన  “Treatise on Demonstration of Problems of Algebra” ఒక ప్రముఖమైన ఆవిష్కరణ గా చెప్పుకుంటారు. అలాగే ఆయన తయారు చేసిన (వెస్టర్న్ కాలెండర్ -365 డేస్ ఇన్ ఆన్ ఇయర్) జలాలి కాలెండర్, గ్రిగేరియన్ కాలెండర్ కంటే చాలా కరెక్ట్ గా ఉంటుందని చెప్తారు.

ఒమర్ ఖయ్యాం  గురించి  ఎడ్వర్డ్ ఫిట్జ్ గెరాల్డ్ గురించి Encyclopaedia Britannica లో పొందుపరిచిన వివరాలు:

“Omar Khayyam, Arabic in full Ghiyāth al-Dīn Abū al-Fatḥ ʿUmar ibn Ibrāhīm al-Nīsābūrī al-Khayyāmī   (born May 18, 1048, Neyshābūr [also spelled Nīshāpūr], Khorāsān [now Iran]—died December 4, 1131, Neyshābūr), Persian mathematician, astronomer, and poet, renowned in his own country and time for his scientific achievements but chiefly known to English-speaking readers through the translation of a collection of his robāʿīyāt (“quatrains”) in The Rubáiyát of Omar Khayyám (1859), by the English writer Edward FitzGerald.”

 Edward FitzGerald,  (born March 31, 1809, Bredfield, near Woodbridge, Suffolk, Eng.—died June 14, 1883, Merton, Norfolk), English writer, best known for his Rubáiyát of Omar Khayyám, which, though it is a very free adaptation and selection from the Persian poet’s verses, stands on its own as a classic of English literature. It is one of the most frequently quoted of lyric poems, and many of its phrases, such as “A jug of wine, a loaf of bread, and thou” and “The moving finger writes,” passed into common currency.